Głoskowanie  /część 2/

Nauka głoskowania to bardzo ważny etap w nauce czytania. To nic innego jak ćwiczenie słuchu fonematycznego, to w końcu dzielenie wyrazów na głoski, czyli pojedyncze dźwięki, które dziecko jest w stanie usłyszeć. Dobrze, aby każdy rodzic uczący w domu dziecko głoskowania zdawał sobie z tego sprawę.

Podczas nauki głoskowania warto jak zawsze i przy wszystkim zacząć od prostych 2-3 głoskowych wyrazów, np.:

• d-o-m,
• s-o-k,
• r-o-k,
• o-k-o,
• n-o-s,
• m-r-o-k,
• s-m-o-k,
• n-o-c.

Dodatkowo ćwiczmy z dzieckiem zarazem analizę jak i syntezę słuchową, np. rodzic mówi wyraz nos, a dziecko głoskuje n-o-s – to jest analiza słuchowa wyrazów. Lub rodzic głoskuje n-o-s, a dziecko mówi nos– to jest synteza słuchowa wyrazów. Oba rodzaje ćwiczeń są bardzo ważne.

Problem pojawia się w trakcie głoskowania podczas występowania w wyrazie głoski„i”. Przed spółgłoską kiedy występuje zmiękcza spółgłoskę poprzedzającą i jest samodzielną głoską, np.:

• p’-i-n-g-w’-i-n (pingwin),
• p’-i-s-t-o-l-e-t (pistolet),
• w’-i-d-ł-y (widły),
• A-l’-i-n-a (Alina).

„i” przed samogłoską nie jest samodzielną głoską, a jedynie zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę, np.:

• g’-e-s (3 głoski),  ale  g-i-e-s (4 litery),
• m’-o-t-ł-a (5 głosek),  ale  m-i-o-t-ł-a (6 liter),
• w’-e-r-t-a-r-k-a (8głosek), ale  w-i-e-r-t-a-r-k-a (9 liter),
• p’-o-s-e-n-k-a (7 głosek), ale  p-i-o-s-e-n-k-a (8 liter).

Natomiast te wyrazy poniżej zawierają głoski i, a także dwuznaki, np:

• dź-w’-ę-k-i (5 głosek),  ale  aż  d-ź-w-i-ę-k-i (7 liter),
• b-rz-o-s-k-f’-i-n’-a  (9 głosek),  ale  aż  b-r-z-o-s-k-w-i-n-i-a (11 liter).

Zatem jak głoskujemy, oto przykłady:

liczba liter: liczba głosek:

• rzeczka r-z-e-c-z-k-a (7) rz-e-cz-k-a (5)
• Pszczyna P-s-z-c-z-y-n-a (8) P-sz-cz-y-n-a (6)
• brzuszek b-r-z-u-s-z-e-k (8) b-rz-u-sz-e-k (6)
• porzeczka p-o-r-z-e-c-z-k-a (9) p-o-rz-e-cz-k-a (7)
• chrzan c-h-r-z-a-n (6) ch-rz-a-n (4)
• narzędzia n-a-r-z-ę-d-z-i-a (9) n-a-rz-ę-dz’-a (6)
• Puchatek P-u-c-h-a-t-e-k (8) P-u-ch-a-t-e-k (7)
• krzaczek k-r-z-a-c-z-e-k (8) k-rz-a-cz-e-k (6)
• przyjaciel p-r-z-y-j-a-c-i-e-l (10) p-rz-y-j-a-c’-e-l (8)
• chusteczka c-h-u-s-t-e-c-z-k-a (10) ch-u-s-t-e-cz-k-a (8)
• móżdżek m-ó-ż-d-ż-e-k (7) m-ó-ż-dż-e-k (6)
• szczeniak s-z-c-z-e-n-i-a-k (9) sz-cz-e-n’-a-k (6)
• pszczoła p-s-z-c-z-o-ł-a (8) p-sz-cz-o-ł-a (6)
• grzechotka g-r-z-e-c-h-o-t-k-a (10) g-rz-e-ch-o-t-k-a (8)
• Szczawnica S-z-c-z-a-w-n-i-c-a (10) Sz-cz-a-w-n’-i-c-a (8)
• bracia b-r-a-c-i-a (6) b-r-a-c’-a (5)
• miesięczniki m-i-e-s-i-ę-c-z-n-i-k-i (12) m-i-e-s’-ę-cz-n’-k-i (9)
• łodzianin ł-o-d-z-i-a-n-i-n (9) ł-o-dz’-a- n’-n (6)

Głoski - przykłady ćwiczeń

1.  Wysłuchiwanie głosek w wyrazach. Co słyszysz:

a) na początku wyrazu – w nagłosie:

• Ala, Ola, Ula, Ela, osa, ule, ekran, auto, sowa, rak, buda, sok, fajka, cena, zebra, rok, guma, waga, tort, mak, łania, buty, nora, kasa.

b) w środku wyrazu – w śródgłosie:

• noc, koc, kot, tak, las, osa, żuk, dom, nos, pół, byk, sok, bar, rok, bat, bób, bór, bok, bis, bus, tuż, tik, mak, sos, łan, pas, dym, Jan.

c) na końcu wyrazu – w wygłosie:

• las, kwiat, dom, ziemniak, sok, chrzan, len, burak, lok, pomidor, pole, osa, drewno, sala, rzeka, lato, słońce, koce, lalka, kosze, domy.

2. Zgadnij jaki to wyraz:

a) metoda sylabowa:

• bu-ty, ka-wa, za-ku-py, sza-fa, dra-bi-na, sa-ła-ta, ło-pa-ta, ka-na-pa, pa-ra-sol, ja-go-da, ry-ba, sa-mo-lot, mu-cha.

b) metoda głoskowa:

• d-o-m, d-y-m, o-k-o, s-o-k, l-o-k, l-o-d-y, b-u-t-y, w-o-d-a, w-a-g-a, s-a-ł-a-t-a, b-a-l-o-n, b-u-r-a-k, m-a-k.

/materiały zebrała –logopeda A. Majka, źródło Internet/

Jak nauczyć dziecko głoskowania ? /część 1/

Głoskowanie, czyli dzielenie słowa na głoski, jest etapem przygotowawczym do nauki czytania i pisania. Dla wielu dzieci analiza                      i synteza głosek w słowach jest czymś naprawdę trudnym i niezrozumiałym. Rodzice mogą pomóc dziecku w nabyciu tej umiejętności poprzez wspólne ćwiczenia logopedyczne w domu.

1.  Zaczynając naukę głoskowania musimy pamiętać, by wybierać słowa proste, krótkie, żeby nie zniechęcić dziecka. Najlepiej zacząć od ustalenia głoski na początku a następnie na końcu słowa. Ważne, by pierwsze podawane słowa zaczynały się od samogłosek, które możemy delikatnie przedłużyć, aby dziecko miało czas na upewnienie się, co słyszy.

2.  Zaczynamy od ćwiczeń logopedycznych usprawniających analizę głosek w słowach, czyli dzielenia słów na głoski. Następnie, po opanowaniu tej umiejętności przechodzimy do syntezy słuchowej (łączenia głosek w słowo).

Ćwiczenie nr 1.

Zanim rozpoczniemy ćwiczenia logopedyczne, przygotujmy sobie obrazki lub zdjęcia przedstawiające rzeczy, których nazwy posłużą nam na początku. Na przykład obrazek z autem.

Polecenie: Posłuchaj uważnie, kiedy powiem „aa..uto” (mówiąc przeciągamy i podkreślamy artykulację pierwszej głoski) na początku słowa słyszymy „a”. Kiedy powiem „uu..cho” to na początku słychać….(zawieszamy głos, by dać dziecku szansę samodzielnej odpowiedzi). Tak, „u”. Bardzo ładnie!
Gdy dziecko prawidłowo odpowie chwalimy i podajemy jeszcze kilka słów zaczynających się od samogłosek, by upewnić się czy dobrze zrozumiało. Gdy odpowiedzi są błędne, przedłużamy bardziej pierwszą samogłoskę.
Zestaw wyrazów do wykorzystania: auto, igła, oko, okno, ucho.

Ćwiczenie nr 2.

Jeśli dziecko wykonuje poprawnie, to utrudniamy ćwiczenie i podawane przez nas słowa powinny zaczynać się od spółgłosek. Można zacząć od słów, które często są używane przez dziecko np. mama, tata, dom, lalka, samochód.

Ćwiczenie nr 3.

Wyodrębnianie głoski na końcu słowa podobnie jak wcześniej zaczynamy od samogłosek.
Polecenie: Posłuchaj uważnie, gdy powiem „kawa”, to na końcu słychać „a”, gdy powiem „oko”, to na końcu słychać… (zawieszam głos). Podam kolejne słowo a Ty powiedz, co słychać na końcu.

Zaczynamy od samogłosek, np.: ucho, koło, lala, woda, nogi. Potem podajemy słowa, w których na końcu słychać spółgłoskę, np. mak, parasol, kwiat.

Ćwiczenie nr 4.

Polecenie: Pobawimy się w pociąg z głoskami. Ja podam słowo, Twoim zadaniem jest usłyszeć, jaka głoska jest na końcu i wymyśleć słowo, które zaczyna się właśnie od tej głoski.

Na przykład ja powiem: „kawa”. Na końcu słychać „a”, więc Ty możesz ułożyć słowo „aparat”, bo zaczyna się na „a”, czyli ostatnią głoskę mojego słowa. Najpierw przećwiczymy, a potem zaczynamy się bawić. Moje słowo to: „sanki”.  No końcu słyszymy…? Tak, „i”. To jakie słowo zaczyna się tą głoską?

Gdy dziecko dobrze radzi sobie z powyższymi ćwiczeniami logopedycznymi, przechodzimy do kolejnego etapu.

Ćwiczenie nr 5.

Dorosły podaje krótkie słowo, a następnie je głoskuje. Potem prosi dziecko, by podało słowo, które wspólnie przegłoskują.

Polecenie: Przegłoskujmy całe słowo! Zacznijmy od słowa las: (razem z dzieckiem głoskujemy) L-A-S. Teraz Ty podaj słowo do wspólnego głoskowania.
Można wykorzystać słowa: koło, las, lego, mama, tata.

Ćwiczenie nr 6.

Następnie podobnie ćwiczymy, ale nieco utrudniamy. Dorosły głoskuje słowo a zadaniem dziecka, jest powiedzieć, jakie słowo było głoskowane.
Polecenie: Posłuchaj i powiedz jakie słowo głoskujemy:
l-a-s
o-k-o
u-ch-o
o-k-n-o
Teraz Twoja kolej! Przegłoskuj swoje ulubione słowo, a ja je wypowiem!

Trenując głoskowanie należy pamiętać o kilku zasadach, które tyczą się także innych wspólnych ćwiczeń rodzica z dzieckiem:

1.    Przy podawaniu spółgłosek nie przedłużamy, tylko wymawiamy je krótko, ale wyraźnie (np. k-o-ł-o    a    nie    ky-o-ły-o).

2.    Na początku unikamy słów ze zmiękczonymi głoskami ci, si, zi, dzi (np. ciocia, liście, osioł, siano).

3.    Ćwiczenia powinny mieć formę zabawową, siedzimy wygodnie.

4.   Dla zwiększenia motywacji można stawiać punkty w tabelce w formie narysowanych uśmiechów, pieczątek czy przeklejanych naklejek.

5.    Jeżeli dziecko nie może zrozumieć polecenia, to wykonujemy zadania wspólnie, aż zrozumie.

6.    Nie tracimy cierpliwości. Ważna jest bezpieczna, przyjazna atmosfera.

Literatura:
Balejko A. „Sprawdź jak mówię i wymawiam. Dyslalia – Dysleksja”. Białystok 2003.

/zebrała logopeda A. Majka/

 Zachęcamy Państwa  do przeczytania broszurki przygotowanej przez Fundację Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii pt.: „Dzieci w wirtualnej sieci”.

Z wielu badań wiemy, jak duże spustoszenie w psychice i rozwoju emocjonalnym dzieci powoduje nieograniczony dostęp do Internetu

i świata wirtualnego za pośrednictwem smartfonów, tabletów i komputerów, które są tak popularnym prezentem.

Rodzice i krewni są często nieświadomi tych zagrożeń.

Urządzenia te, wprowadzone w świat dziecka bez zasad i wsparcia ze strony dorosłych

– otwierają dzieciom dostęp do świata pełnego chamstwa, hazardu, gier komputerowych, pornografii,

przemocy i kolejnych uzależnień dewastujących nieodwracalnie psychikę i mózg młodego człowieka.

Broszura „Dzieci w wirtualnej sieci”, adresowana do rodziców dzieci w wieku 7-9 lat,

ukazuje wspomniane zagrożenia oraz wyposaża rodziców w niezbędną wiedzę

i rozwiązania pomocne w wychowaniu, oraz uczenia właściwego korzystania z urządzeń elektronicznych.

broszura-   https://drive.google.com/file/d/1ZWBlz-BO0kodiGriZc555LvRdxhjk_mP/view?usp=sharing

Dlaczego moje dziecko źle mówi?

Prawidłowy rozwój mowy zależy od:

- budowy i sprawności narządów artykulacyjnych,

- poziomu percepcji słuchowej,

- ogólnego rozwoju intelektualnego.

Opóźniony rozwój artykulacji oraz wady wymowy są wynikiem niskiej sprawności narządów artykulacyjnych: języka, warg, podniebienia miękkiego, żuchwy. Już we wczesnym okresie życia dziecka rozwój sprawności aparatu mowy jest stymulowany poprzez takie czynności jak: ssanie, żucie, połykanie.  W późniejszych okresach, trening ten jest kontynuowany głównie poprzez samą czynność mówienia. Jeśli narządy mowy są mało sprawne trzeba je systematycznie ćwiczyć, tak jak pianiści ćwiczą palce. Niejednokrotnie już sama gimnastyka artykulacyjna i naśladowanie poprawnej wymowy rodziców wystarczą do zlikwidowania prostych wad wymowy. Niemniej ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych przydają się również dzieciom, u których nie stwierdzono rażących odchyleń od normy. Większość z nich mówi niedbale i szybko, nie otwiera dostatecznie ust, niezbyt wyraziście artykułuje dźwięki.

Na poziom percepcji słuchowej składa się:

- słuch fizjologiczny (niedosłuch),

- słuch fonemowy (zwany też mownym),

- pamięć słuchowa,

- umiejętność kojarzenia (wiązania aktualnych bodźców słuchowych z wcześniejszym doświadczeniem).

Słuch fonemowy (fonematyczny) to zdolność rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy. Procesy te odbywają się na poziomie kory mózgowej. Aby prawidłowo wymówić dane słowo, dziecko musi wyodrębnić poszczególne dźwięki, ustalić ich kolejność, a następnie powiązać z odpowiednimi ruchami aparatu artykulacyjno – fonacyjnego. Warunkiem prawidłowej wymowy jest więc umiejętność dokonywania właściwej analizy poszczególnych dźwięków mowy. W przypadku mniejszej sprawności komórek kory mózgowej zawiadujących tymi funkcjami, odbieranie, różnicowanie i synteza dźwięków przebiega wadliwie. Dziecko z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej nie potrafi z potoku dźwięków mowy wychwycić następujących po sobie kolejno głosek i ich zróżnicować. Doskonalenie procesów analizy i syntezy słuchowej rozwija się wraz z wiekiem dziecka. Począwszy od 6-7 roku życia zniekształcenia wymowy spowodowane nieprecyzyjną analizą i syntezą słuchową traktuje się jako zaburzenie, wymagające korekty logopedycznej.

Kiedy należy udać się do logopedy?

Czasem rodzice nie są świadomi tego, że ich dziecko ma wadę wymowy. Są tak osłuchani z wymową swojego dziecka, że nawet jeśli zniekształca mowę, to nie widzą w tym problemu. Inni natomiast wiedzą, że ich dziecko ma złą wymowę, ale cierpliwie czekają, aż „z tego wyrośnie”. Tymczasem nawet nieznaczne trudności, jeśli nie zostaną usunięte w porę, utrwalają się, stają się wadami wymowy i długo może trwać etap utrwalania i automatyzacji nowych dla dziecka wzorców mowy. Nie wszyscy rodzice zdają sobie sprawę, jak przykre dla dziecka bywają następstwa wadliwej wymowy. Dziecko, wyśmiewane przez kolegów bądź rodziców, którzy sądzą, że w ten sposób zmuszą lub zmobilizują je do prawidłowej wymowy, traci zaufanie do otoczenia, zaczyna unikać rówieśników, niechętnie rozmawia i odpowiada na pytania, staje się małomówne i wycofane.

W którym więc momencie zdecydować się na wizytę u logopedy? Tu zdania są podzielone. Bywają rodzice, którzy czekają aż problem minie samoistnie, co sprzyja utrwaleniu się wady wymowy i sprawia, że jej likwidacja będzie wymagała w przyszłości od nich samych oraz dziecka więcej czasu i pracy. Bywają też i tacy rodzice, którzy zgłaszają się po poradę już z 3-latkiem, gdyż zaniepokojeni są faktem, że jeszcze nie wymawia głosek [sz, ż, cz, dż] lub głoski [r]. W drugiej sytuacji rodzice uzyskają poradę, że dziecko ma prawo w wieku 3 lat nie wymawiać głosek szumiących, syczących oraz głoski [r] i nie należy go do tego zmuszać. Zanim więc zaczniemy niepotrzebnie się martwić o rozwój mowy dziecka, warto zapoznać się z normami rozwojowymi mowy, czyli w jakim wieku pojawiają się poszczególne głoski i do jakiego typu „błędów” dziecko ma prawo na swoim etapie rozwoju.

Nie powinno się zdarzyć, że zgłaszamy się z dzieckiem po poradę logopedyczną dopiero w wieku 6 lat, czyli w okresie gdy zaczyna już naukę czytania i pisania!!!

A zatem niezwłocznie udaj się do logopedy gdy:

- podczas artykulacji głosek [t], [d], [n], [s,z,c,dz], [sz,ż,cz,dż] dziecko wsuwa język między zęby lub ociera nim o wargę, bo na każdym etapie rozwoju jest to wada, z której się nie wyrasta i która coraz bardziej się utrwala,

- dostrzegasz zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy dziecka, dziecko nawykowo mówi przez nos, masz wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy,

Po ukończeniu 4 roku życia dziecko:

- zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne: [d] na [t] – zamiast domek mówi [tomek], [w] na [f] – zamiast woda mówi [fota], [g] na [k] – zamiast gęś mówi [kęś], [b] na [p”] – zamiast buda mówi [puta],

- wymawia głoski [s,z,c,dz] jak [ś,ź,ć,dź],

- myli głoski o podobnym brzmieniu np. [s] i [c] – zamiast sala mówi [cala], [sz] i [cz] – zamiast czyta mówi [szyta],

Pod koniec 3 roku życia nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych: a, o, u, e, i, y, dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi nie występującymi w języku polskim np. wymawia głoskę [r] gardłowo.

Trzeba wiedzieć, że zastępowanie głosek trudniejszych łatwiejszymi nie jest wadą wymowy, ale swoistą cechą rozwoju mowy. Jeżeli jednak poszczególne głoski nie są substytuowane głoskami znanymi w języku polskim, ale „obco brzmiącymi” dźwiękami, wówczas warto zanotować sobie takie słowa i skonsultować się z logopedą, dziecko wyraźnie jąka się (miewa częste blokady, utrudniony start mowy i uporczywie powtarza jakąś głoskę lub sylabę ).

Jednakże, jeśli zauważymy u dziecka lekkie zacinanie się, powtarzanie sylab lub całych wyrazów, nie wpadajmy w panikę – może to być fizjologiczna niepłynność mowy. Bierze się ona stąd, że w wieku przedszkolnym rozwój myślenia i zasób słownictwa biernego (co dziecko rozumie) rozwija się szybciej niż umiejętność wypowiadania myśli, a to może skutkować rozwojową niepłynnością mowy. Jeżeli jednak problem będzie się nasilał, potrzebna jest szybka konsultacja ze specjalistą. Trudno oczekiwać od specjalisty szybkich efektów terapeutycznych, gdy zajęcia odbywają się raz w tygodniu, a przez pozostały czas dziecko używa swoich wadliwych, nawykowych wzorców mowy. Korekta wadliwej wymowy nie wymaga aż tyle czasu, aby nawet zapracowani rodzice nie mogli go sobie odpowiednio zagospodarować – to tylko kwestia chęci i umiejętnego kontaktu z dzieckiem. Trzeba traktować je najzupełniej normalnie, a jeśli mamy pomagać to dyskretnie i skutecznie. Opłaca się cierpliwość, łagodność i wyrozumiałość ze strony rodziców – to niezbędny warunek uzyskania oczekiwanych rezultatów. Kary, krzyki, wyśmiewanie dziecka i zmuszanie do ćwiczeń zniechęca do pracy nad prawidłową artykulacją. Dzieci ćwiczą chętniej, gdy zabawy i gry, które im proponujemy trwają krótko, a każdy sukces jest nagradzany. Zadaniem rodziców jest więc dostarczanie dziecku prawidłowych wzorców mowy i osłuchanie dziecka z poprawnym brzmieniem głosek, których ono jeszcze nie wymawia bądź realizuje niewłaściwie. Sprzyja temu wspólne oglądanie ilustracji, nazywanie osób, przedmiotów i czynności, czytanie wierszyków i bajek, układanie puzzli i nazywanie odnajdywanych szczegółów układanki. Kiedy dziecko dobrze osłucha się z brzmieniem danej głoski, podejmuje próby jej odtwarzania, ale nie należy tego momentu przyspieszać ani przeceniać możliwości dziecka, gdyż po wielu nieudanych próbach może się zniechęcić. Zdarza się, że dziecko samo odkryje prawidłowe artykulacje, mogąc obserwować aparat mowy swojej mamy lub taty. Niemniej największą zasługą rodziców jest sprawienie, aby ich dziecko chętnie podejmowało wspólne ćwiczenia i związane z nimi zabawy. Jeżeli jednak to się nie udaje, przyda się pomoc logopedy.

/ Zaczerpnięte z opracowania – logopedy- Marzeny Dykacz/

Zebrała /logopeda A. Majka/

WDECH NOSEM- WYDECH USTAMI

/materiały zebrała - logopeda A. Majka/

Ćwiczenia słuchowe

Słuchaj siebie, gdy mówisz. Tego trzeba się nauczyć. Dziecko musi wiedzieć, czego słuchać. Musimy je uwrażliwić na dźwięki dochodzące z otoczenia. Początkowo uwrażliwiamy je na  różne odgłosy, a później na mowę ludzką. Dzięki ćwiczeniom słuchowym nauczy się rozróżniać pierwsze sylaby w słowie, potem podzieli wyrazy na sylaby. Będzie umiało tworzyć rymy. Im lepszy słuch fizyczny, tym lepszy słuch fonematyczny. Czyli taki, który pozwoli mu wyróżniać głoskę na początku wyrazu, potem na końcu, aż w reszcie podzieli dany wyraz na głoski. Jest to bardzo ważne, aby dobrze przygotować się do szkoły.

Zaczynamy trening słuchu- wczesne przygotowanie do szkoły.

 ĆWICZENIA SŁUCHOWE

• „ Co słyszę?” – dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy.
• „ Zgadnij, co wydało dźwięk?” – uderzanie pałeczką w szkło, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze np. piłki, kasztana, kamienia, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci.
• rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie – groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza itp. Wariant trudniejszy- dobieranie w pary jednakowych dźwięków.
• Uderzanie o siebie klockami, łyżeczkami, garnuszkami; uderzanie łyżeczką o pustą szklankę, o szklankę z wodą, klaskanie, darcie papieru, gniecenie papieru, przelewanie wody ( z wysokości, z niska), drapanie po szkle, papierze, stole.
• Rozpoznawanie głosu, szmeru, źródła dźwięku – miejsca, kierunku, odległości, ilości dźwięków (dużo-mało), głośności ( cicho-głośno).
• Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika.
• Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp. Wersja trudniejsza- rozpoznawanie i odtwarzanie po kolei dwóch, trzech, czterech dźwięków.
• Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp.
• Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp.
  • Ø Rozpoznawanie przy zasłoniętym źródle dźwięku odgłosów znanych instrumentów perkusyjnych (np. tamburynu, bębenka, kołowrotka). Wersja trudniejsza- odtwarzanie usłyszanego rytmu lub sekwencji dźwięków.
  • Ø Rozpoznawanie rodzajów dźwięków i przeliczanie liczby odgłosów (uderzeń) oraz odtwarzanie tej liczby za pomocą umownych kresek, kółek, figur lub drobnych elementów.
  • Ø Rozpoznawanie fragmentów piosenek, wierszyków, rymowanek.
  • Ø Nagrywanie głosów dzieci- rozpoznawanie „Kto teraz mówi?”.
  • Ø Odtwarzanie, powtarzanie za prowadzącym ciągu cyfr, wyrazów.

 ĆWICZENIA KSZTAŁTUJĄCE ŚWIADOMOŚĆ FONOLOGICZNĄ (STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI )

ZABAWY Z RYMAMI

• Tworzenie rymu do danego słowa.
• Wyszukiwanie par obrazków, których nazwy się rymują.
• Wybieranie rymującej się pary słów spośród trzech obrazków.
• Szukanie słowa (obrazka), które nie rymują się z pozostałymi.
• Dorysowywanie trzeciego obrazka do podanej pary rymu.
• Tworzenie wielu rymów do podanego słowa (obrazka).

ZABAWY Z SYLABAMI

• Dzielenie wyrazów na sylaby z wyklaskiwaniem, wyskakiwaniem, wytupywaniem.
• Wydzielanie sylab przy śpiewaniu z marszem.
• Składanie obrazka z części wg ilości sylab w wyrazie.
• Wykonywanie poleceń zadanych sylabami.
• Dokładanie guzików, klocków pod obrazkiem, wg ilości sylab w wyrazie.
• Rozpoznawanie obrazka na podstawie pierwszej sylaby.
• Segregowanie wyrazów (obrazków) w zależności od ilości sylab: nr 1 – wyrazy jednosylabowe, nr 2 – dwusylabowe itd.
• Wyszukiwanie wyrazów zaczynających się tą samą sylabą: ko- gut, ko –lega, ko – kos.
• Sztafety sylabowe- podawanie wyrazów rozpoczynających się końcową sylabą wyrazu poprzedzającego (sa-la, la-ta, ta-ma, ma-ta).
• Zapamiętywanie ilości sylab - rozkładamy obrazki „frontem” do dołu i odkrywamy po 2 jednocześnie. Staramy się znaleźć pary obrazków z taką samą ilością sylab w nazwie. Wygrywa ten, kto zbierze więcej par.
• Domino sylabowe – dla dzieci uczących się czytać. Gra w domino sylabami. Łączenie takich samych par sylab lub łączenie par sylab w wyrazy.

ZABAWY Z GŁOSKAMI, WYRAZAMI

• Wyszukiwanie wyrazów na podaną głoskę (nagłos wyrazu), później kończących się daną głoską (wygłos wyrazu).
• Dobieranie w pary wyrazów (obrazki) rozpoczynającymi się taką samą głoską.
• Wybieranie spośród trzech różnych obrazków, tylko dwóch, które rozpoczynają się tą samą głoską.
• Do dwóch obrazków rozpoczynających się tą samą głoską dorysowujemy trzeci, który również będzie się taką głoską rozpoczynał.
• Szukanie wyrazu w wyrazie, np. ser-ce.
• Rozpoznawanie przedmiotów – jedno dziecko określa, jaką głoską zaczyna się nazwa przedmiotu i do czego służy. Drugie dziecko lub dorosły ma odgadnąć pełną nazwę.
• Rysowanie przedmiotów na daną głoskę.
  • Tworzenie nowego wyrazu z liter początkowych innych wyrazów. Kładziemy przed dzieckiem trzy obrazki, których pierwsze głoski utworzą nowy wyraz np. ogórek, krowa, owca - oko. Dalej postępujemy tak z ostatnią głoską w wyrazie i środkową.
  • Rozpoznanie danej głoski w wyrazach i sygnalizowanie tego faktu przez uniesienie ręki, podniesienie lizaka, itp.
  • Podkreślenie w tekście wyrazów, które syczą (sok, smok); które szumią (proszek, koszyk).

Przygotowała logopeda- A. Majka