ADAPTACJA DZIECKA DO PRZEDSZKOLA
Jedną z pierwszych poważnych zmian w życiu dziecka jest przystosowanie do środowiska przedszkolnego. W tym momencie zmienia się bardzo wiele w życiu malucha. Dom bezpieczny i znany oraz ukochani mama i tata nie są już jedynymi, z którymi się spotyka. Znajduje się teraz w zupełnie nowej sytuacji, tak różnej od tej domowej, znanej. Dziecko rozpoczyna funkcjonowanie w dwóch różnych środowiskach: rodzinnym i instytucjonalnym. Instytucjonalny charakter sprawowania opieki nad dzieckiem wymaga od niego pewnego podporządkowania się narzuconej mu organizacji życia, przestrzegania pewnych reguł postępowania grupowego. Maluch musi pogodzić się z brakiem komfortu i intymności, przebywaniem w gwarze, a nawet hałasie kilka godzin dziennie. Analizując okres wstępnej adaptacji dziecka nowo przyjętego do przedszkola można stwierdzić, że u dzieci może (choć nie musi) być to czas trudnych doznań emocjonalnych, co w efekcie może przedłużać przystosowanie się dziecka do przedszkola.
Adaptacja dziecka w przedszkolu jest bardzo istotnym elementem w dalszym rozwoju dziecka. Aby ułatwić dziecku wejście w nowy świat należy je do tego odpowiednio przygotować. Dla większości rodziców wysłanie małego dziecka do przedszkola jest bardzo ciężkim elementem w ich życiu, towarzyszy im wiele wątpliwości związanych z tym w jaki sposób maluch poradzi sobie w nowym otoczeniu wśród nieznanych osób. Ważnym elementem w procesie adaptacji jest włączenie rodziny w proces przystosowania dziecka do nowo poznanego środowiska w dużym stopniu to właśnie stosunek i zachowanie rodziców wpływa na pozytywny przebieg procesu adaptacyjnego. W celu zwiększenia szansy odpowiedniej adaptacji dziecka do przedszkola, istotne jest, aby rodzice zaakceptowali nauczycieli, metody ich pracy, wówczas zostanie nawiązana ścisła współpraca ze środowiskiem rodzinnym, a dziecko wyczuje pozytywne nastawienie rodziców.
W przedszkolu dziecko uczy się samodzielności, podstawowych zasad współpracy oraz odpowiedniego zachowania w grupie rówieśniczej. Do prawidłowego funkcjonowania dziecka w zbiorowej społeczności potrzebna jest przyjazna i bezpieczna atmosfera.
Podstawowe czynności, które zapewnią odpowiednio przeprowadzony proces adaptacji dziecka:
- Dla dziecka i rodziców jest ważny udział w zajęciach adaptacyjnych, bo łatwiej jest zaakceptować rozstanie, gdy dziecko pozna miejsce pobytu i nauczycielkę.
- Pierwsze spotkania powinny być w obecności mamy/taty, aby mogło schronić się w ich ramionach, gdy się przestraszy, albo znajdzie się w trudnej (za trudnej) sytuacji.
- Dziecku łatwiej oddzielić się od matki, gdy ma obiekt przejściowy (maskotkę, wybrany przedmiot), który jest wspomnieniem domu, miejsca, w którym czuło się bezpiecznie.
- Adaptację powinna być przeprowadzana stopniowo, uwzględniając indywidualne różnice między dziećmi.
- Czas pobytu dziecka na początku powinno się skrócić do minimum (3 – 5 godzin dziennie).
Dziecko musi pójść z rodzicami do przedszkola, gdzie spotyka nauczycielkę. Rodzice mówią dziecku: to jest twoje miejsce i twoja pani. Trzeba rozmawiać w obecności dziecka z nauczycielką, w sposób symboliczny udzielając jej zgody na zajęcie się dzieckiem. Trzylatek jest gotowy do separacji, chociaż przeżywa strach, że będzie porzucony. Strach jest nierozłącznym czynnikiem towarzyszącym na każdym etapie naszego życia, dlatego nie możemy go wyeliminować. Rodzice powinni nazywać uczucia dziecka takie jak : strach o porzucenie – powinni zapewniać dziecko, że po nie wrócą. Również nauczyciel powinien zapewniać dziecko, że rodzic po nie wróci. Nie możemy zabraniać strachu, gdyż każdy ma prawo do wyrażania swoich odczuć oraz emocji.
Korzyści wynikające z prowadzenia programów adaptacyjnych:
Dzieci:
- obniżył się poziom lęku i wzrosło poczucie bezpieczeństwa,
- mogły oswoić się z miejscem i nauczycielkami,
- lęk i rozpacz nie zatrzymały procesu rozwoju osobistego.
- nie doznały urazu (stanu paniki) na początku socjalizacji.
Rodzice:
- mogli wykazać się aktywną postawą w przygotowaniu dziecka do przedszkola
- przekazana przez personel przedszkola wiedza o funkcjonowaniu trzylatka i jego obserwacja na tle grupy pomogła realniej ocenić własne dziecko,
- rodzice uspokoili się, poznając nauczycielki i atmosferę w przedszkolu; wiedzą, komu zostawiają dziecko pod opiekę.
Nauczyciele:
- poznały dziecko i jego relacje z rodzicami
- mogły wykazać się wiedzą i kompetencjami,
- wzrosło ich poczucie pewności,
- wzrosła otwartość i wzajemne zaufanie między nauczycielami i rodzicami,
- obniżył się poziom lęku przed grupą trzylatków i początkiem roku szkolnego,
- wzrosło zrozumienie dla sytuacji emocjonalnej dziecka przekraczającego po raz pierwszy próg przedszkola,
- w miejsce bezradności wobec silnych emocji małego dziecka pojawiło się poczucie kompetencji i gotowość do wspierania dziecka.
Najtrudniejsze elementy dziecka towarzyszące w pierwszych dniach przedszkola to przede wszystkim leżakowanie, jedzenie, korzystanie z toalety oraz zmiany sal.
Adaptacja ma olbrzymie znaczenie, ponieważ korzystamy z niej przez całe życie adaptując się do ciągle nowych środowisk społecznych. Każde dziecko ma indywidualną drogę rozwojową, każde musi przejść przez okres adaptacji w nowym środowisku.
To od nas, dorosłych w dużej mierze zależy, jak długo on będzie trwał. Wszyscy chcemy, aby wychowywane przez nas dzieci były radosne i wesołe, mądre i dobre. Pragniemy, aby „wystartowały” w życie z możliwie pełnym powodzeniem, dlatego też tak bardzo ważna jest współpraca rodziców z nauczycielem w życzliwej i pełnej wzajemnego zaufania atmosferze.
Literatura:
1. Lubowiecka. J, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, WSiP, Warszawa 2000.
2. Klim- Klimaszewska A. ,Witamy w przedszkolu- Wspomaganie procesu adaptacji dziecka do środowiska przedszkolnego, ERICA, Warszawa 2010.
3.Gruszczyk – Kolczyńska E., Zielińska E., Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się, WSiP, Warszawa 2000.