Głoskowanie /część 2/
Nauka głoskowania to bardzo ważny etap w nauce czytania. To nic innego jak ćwiczenie słuchu fonematycznego, to w końcu dzielenie wyrazów na głoski, czyli pojedyncze dźwięki, które dziecko jest w stanie usłyszeć. Dobrze, aby każdy rodzic uczący w domu dziecko głoskowania zdawał sobie z tego sprawę.
Podczas nauki głoskowania warto jak zawsze i przy wszystkim zacząć od prostych 2-3 głoskowych wyrazów, np.:
- d-o-m,
- s-o-k,
- r-o-k,
- o-k-o,
- n-o-s,
- m-r-o-k,
- s-m-o-k,
- n-o-c.
Dodatkowo ćwiczmy z dzieckiem zarazem analizę jak i syntezę słuchową, np. rodzic mówi wyraz nos, a dziecko głoskuje n-o-s – to jest analiza słuchowa wyrazów. Lub rodzic głoskuje n-o-s, a dziecko mówi nos– to jest synteza słuchowa wyrazów. Oba rodzaje ćwiczeń są bardzo ważne.
Problem pojawia się w trakcie głoskowania podczas występowania w wyrazie głoski„i”. Przed spółgłoską kiedy występuje zmiękcza spółgłoskę poprzedzającą i jest samodzielną głoską, np.:
- p’-i-n-g-w’-i-n (pingwin),
- p’-i-s-t-o-l-e-t (pistolet),
- w’-i-d-ł-y (widły),
- A-l’-i-n-a (Alina).
„i” przed samogłoską nie jest samodzielną głoską, a jedynie zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę, np.:
- g’-e-s (3 głoski), ale g-i-e-s (4 litery),
- m’-o-t-ł-a (5 głosek), ale m-i-o-t-ł-a (6 liter),
- w’-e-r-t-a-r-k-a (8głosek), ale w-i-e-r-t-a-r-k-a (9 liter),
- p’-o-s-e-n-k-a (7 głosek), ale p-i-o-s-e-n-k-a (8 liter).
Natomiast te wyrazy poniżej zawierają głoski i, a także dwuznaki, np:
- dź-w’-ę-k-i (5 głosek), ale aż d-ź-w-i-ę-k-i (7 liter),
- b-rz-o-s-k-f’-i-n’-a (9 głosek), ale aż b-r-z-o-s-k-w-i-n-i-a (11 liter).
Zatem jak głoskujemy, oto przykłady:
liczba liter: liczba głosek:
- rzeczka r-z-e-c-z-k-a (7) rz-e-cz-k-a (5)
- Pszczyna P-s-z-c-z-y-n-a (8) P-sz-cz-y-n-a (6)
- brzuszek b-r-z-u-s-z-e-k (8) b-rz-u-sz-e-k (6)
- porzeczka p-o-r-z-e-c-z-k-a (9) p-o-rz-e-cz-k-a (7)
- chrzan c-h-r-z-a-n (6) ch-rz-a-n (4)
- narzędzia n-a-r-z-ę-d-z-i-a (9) n-a-rz-ę-dz’-a (6)
- Puchatek P-u-c-h-a-t-e-k (8) P-u-ch-a-t-e-k (7)
- krzaczek k-r-z-a-c-z-e-k (8) k-rz-a-cz-e-k (6)
- przyjaciel p-r-z-y-j-a-c-i-e-l (10) p-rz-y-j-a-c’-e-l (8)
- chusteczka c-h-u-s-t-e-c-z-k-a (10) ch-u-s-t-e-cz-k-a (8)
- móżdżek m-ó-ż-d-ż-e-k (7) m-ó-ż-dż-e-k (6)
- szczeniak s-z-c-z-e-n-i-a-k (9) sz-cz-e-n’-a-k (6)
- pszczoła p-s-z-c-z-o-ł-a (8) p-sz-cz-o-ł-a (6)
- grzechotka g-r-z-e-c-h-o-t-k-a (10) g-rz-e-ch-o-t-k-a (8)
- Szczawnica S-z-c-z-a-w-n-i-c-a (10) Sz-cz-a-w-n’-i-c-a (8)
- bracia b-r-a-c-i-a (6) b-r-a-c’-a (5)
- miesięczniki m-i-e-s-i-ę-c-z-n-i-k-i (12) m-i-e-s’-ę-cz-n’-k-i (9)
- łodzianin ł-o-d-z-i-a-n-i-n (9) ł-o-dz’-a- n’-n (6)
Głoski - przykłady ćwiczeń
1. Wysłuchiwanie głosek w wyrazach. Co słyszysz:
a) na początku wyrazu – w nagłosie:
- Ala, Ola, Ula, Ela, osa, ule, ekran, auto, sowa, rak, buda, sok, fajka, cena, zebra, rok, guma, waga, tort, mak, łania, buty, nora, kasa.
b) w środku wyrazu – w śródgłosie:
- noc, koc, kot, tak, las, osa, żuk, dom, nos, pół, byk, sok, bar, rok, bat, bób, bór, bok, bis, bus, tuż, tik, mak, sos, łan, pas, dym, Jan.
c) na końcu wyrazu – w wygłosie:
- las, kwiat, dom, ziemniak, sok, chrzan, len, burak, lok, pomidor, pole, osa, drewno, sala, rzeka, lato, słońce, koce, lalka, kosze, domy.
2. Zgadnij jaki to wyraz:
a) metoda sylabowa:
- bu-ty, ka-wa, za-ku-py, sza-fa, dra-bi-na, sa-ła-ta, ło-pa-ta, ka-na-pa, pa-ra-sol, ja-go-da, ry-ba, sa-mo-lot, mu-cha.
b) metoda głoskowa:
- d-o-m, d-y-m, o-k-o, s-o-k, l-o-k, l-o-d-y, b-u-t-y, w-o-d-a, w-a-g-a, s-a-ł-a-t-a, b-a-l-o-n, b-u-r-a-k, m-a-k.
/materiały zebrała –logopeda A. Majka, źródło Internet/