TRUDNE ZACHOWANIA PRZEDSZKOLAKA
Przyczyny, które mogą powodować u małego dziecka trudne zachowania:
~ brak znajomości zasad, jak i brak stałego systemu zasad i konsekwencji,
~ trudności w komunikowaniu się,
~ zachowanie opozycyjno-buntownicze, czyli celowe łamanie zasad,
~ trudne zachowanie wynikające z obecności objawów różnych zaburzeń np: ADHD, zespół Aspergera, upośledzenie umysłowe, FAS, zespół dziecka maltretowanego, nadużycia seksualne, niedosłuch, alergie, adaptacja do nowych warunków, choroby somatyczne itp.
I. Zaburzenia koncentracji uwagi –objawy najczęściej spotykane u dzieci:
- bardzo szybko się rozprasza
- zapomina polecenia
- szybko się nudzi
- często przerywa pracę
- czyta bez zrozumienia-u dzieci starszych
- wraca do początku ,gdy przerywa pracę
- charakteryzuje je chaos odpowiedzi i natłok myśli
- bardzo dużo gestykuluje
- ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy
- unika zadań wymagających wysiłku umysłowego
- gubi rzeczy potrzebne do pracy
- zapomina co było zadane
WSKAZÓWKI JAK POMÓC DZIECKU!
- Dawać bardzo krótkie komunikaty, formułowane w pozytywie
- Powtórzyć polecenie krótko i czytelnie
- Sprawdzić czy dziecko wykonało to polecenie
- Zwracać uwagę hasłowo
- Użyć dzwoneczka lub gwizdka jako krótkiego sygnału dźwiękowego
- stanąć przy dziecku , poklepać po ramieniu, kucnąć, i popatrzeć mu w oczy, prosić
- o powtórzenie swoich słów-utrzymać kontakt wzrokowy
II. Nadmierna ruchliwość-objawy najczęściej spotykane u dzieci:
- nerwowe ruchy rąk i stóp
- często wstaje z miejsca, chodzi po pomieszczeniu
- nadmierna gadatliwość
- ciągle kręci się
- gryzie ołówki i kredki
- wyrywa się do odpowiedzi, choć nie zawsze zna właściwą odpowiedź
- zaczepia , potrąca
WSKAZÓWKI JAK POMÓC DZIECKU!
1. Prosić dziecko o wykonanie drobnych czynności
2. Chwalić za każdy etap pracy, mówić powoli- to uspokaja
3. Mało dopytywać, bo ucieknie od kontaktu, unikać pytań :Dlaczego? , w zamian: Co skłoniło Cię do……..?
4. Za każdym razem pokazywać mu, co robi dobrze , z czego się cieszymy
5. Gdy biegnie po korytarzu, zatrzymać go i utrzymać kontakt wzrokowy, odciągnąć uwagę - Choć pomóż mi ……….
6. Wzmacniać pozytywnie, chwalić za wykonanie jakiejś czynności zgodnie z naszymi oczekiwaniami
III. Nadmierna impulsywność-objawy najczęściej spotykane u dzieci:
- impuls -tzn. działam natychmiast
- reakcja jest nieproporcjonalna do bodźców(agresja słowna, fizyczna
- działa nie przewidując konsekwencji swojego działania, łatwiej podpada bo nie sprawdza czy nauczyciel jest obok
- wie, co powinien zrobić, ale tego nie robi; zna reguły, ale ma kłopoty z ich zastosowaniem
- jest niecierpliwe, często wtrąca się do rozmowy, nie czeka na swoja kolej
- przypadkowo, nieumyślnie niszczy rzeczy
- prowokuje, kłóci się
- obraza się , kłamie
- odpowiada nie na temat, woli mówić niż słuchać
- generalizuje: nikt mnie nie lubi/ Nie kocha
WSKAZÓWKI JAK POMÓC DZIECKU!
- Dzień po dniu przypominać o zasadach
- Proponować: weź ołówek i narysuj na kartce , jaki jesteś zły
- Wykorzystać „kartkę bezpieczeństwa”; zgnieć ją, podrzyj, podepcz, wyrzuć
- Odwróć uwagę dziecka: chodź pomożesz mi przy………
- Zaproponować, by poskakało na materacach
- Posadzić między spokojnymi dziećmi
„ NIE ASPIRUJCIE, ABY MIEĆ DZIECKO,
KTÓRE BĘDZIE SIĘ WAM PODOBAŁO,
MIEJCIE SZACUNEK DO TEGO,
KTÓRE MACIE”
Bruno Betelheim
Elementami pracy wychowawczej w zakresie eliminowania trudnych zachowań u małych dzieci są:
1. Respektowanie norm i zasad
2. Stosowanie konsekwencji
3. Wydawanie poleceń we właściwy sposób tzn. zrozumiale dla małego dziecka
Powyższe zasady wychowawcze powinny być od najmłodszych lat.
W codziennym obcowaniu z maluchem ważne jest przestrzeganie określonych reguł. Oto one:
1. RESPEKTOWANIE NORM I ZASAD
* Zasady formułujemy krótko- im mniej wyrazów ,tym łatwiej zapamiętać
* Zasady formułujemy pozytywnie- są wtedy wskazówkami i nie pokazują innych mniej stosownych sposobów postępowania
* Dziecko naraz nie przyswaja więcej niż 2-3 zasad. Maksymalnie pamięta około 10 zasad
* System zasad jest dynamiczny, Anie statyczny. Dopasowujemy go do zmieniającej się rzeczywistości
* Zasady się bronią obosieczną, czyli trzeba ich dotrzymywać , nawet jeśli nie do końca się nam to podoba i nie do końca chce
* Zasady przypominamy tak często jak jest to potrzebne
2. KONSEKWENCJA ZAMIAST KAR
* Dorośli są przekonani, że kara powinna być dotkliwa i przykra po to , by w przyszłości uniknąć powtórzenia sytuacji, która spowodowała karę
* Stosujemy karę, gdy czujemy się źli i bezsilni , kiedy chcemy odreagować albo zemścić się za swój wstyd, strach i gniew
* Kara jest po to , żeby udowodnić, kto tu rządzi
* Kara może być skuteczna, ale rodzi gniew, strach, chęć odwetu. To nie są uczucia, jakie chcemy wzbudzić u naszych dzieci
* Kara czasem jest trudniejsza dla nas. Może także wzmocnić pewne zachowania. Zmniejsza poczucie odpowiedzialności za zachowanie u naszych dzieci.
DLATEGO ZAMIAST KAR W PROCESIE WYCHOWAWCZYM
PROPONUJEMY STOSOWANIE KONSEKWENCJI!!!
- Nagradzanie dzieci za pożądane zachowania zamiast karania w sytuacji złego zachowania
- Ignorowanie zachowania niepożądanego (nie wzmacnianie go)
- Wygaszanie-zaprzestanie wzmacniania
- Przypominanie- natychmiastowe, krótkie ,kategoryczne polecenia
- Time out –procedura odesłania
WIELE SKUTECZNYCH KONSEKWENCJI MIEŚCI SIĘ W TRZECH GRUPACH:
- Zabranianie przyjemności, przywileju
- Odesłanie w nudne miejsce
- Zabranie uwagi ważnej dorosłej osoby
3. WYDAWANIE POLECEŃ DZIECKU
* Podejdź do dziecka i skoncentruj jego uwagę na sobie(spójrzmy w oczy, lekko dotknij)
* Przypomnij zasadę w krótkich słowach
* Przypomnij zasadę tyle razy, ile zazwyczaj potrzebuje tego dziecko
* Pozostań przy dziecku tak długo, aż zastosuje się do zasady
6 ETAPÓW SKUTECZNEGO WYDAWANIA POLECENIA:
- Podejdź do dziecka
- Zdobądź jego uwagę
- Wydaj jednoznaczne polecenie w 2-3 słowach
- Poproś dziecko by powtórzyło polecenie
- Powtórz polecenie tyle razy, ile założyłeś, poproś by dziecko je powtórzyło
- Dopilnuj jego wykonania(nie odchodź od dziecka, aż nie skończy!!!)
WYRAŻANIE ZŁOŚCI
Małe dzieci często się złoszczą, dlatego pomocne może być opracowanie kodeksu złości, który możemy z maluchami dopracować, powiesić na widocznym miejscu o przestrzegać.
Oto przykładowy kodeks złości:
- Każdy ma prawo się złościć
- Złość wolno okazywać tylko w bezpieczny sposób tj.:
- można narysować złość,
- powiedzieć bez wulgaryzmów , co „boli”,
- podrzeć gazetę z „pudełka złości” i wyrzucić do kosza
- przerwać prace na 5 minut
- zastosować inne pomysły
3. Nie wolno:
- nikogo bić(dotyczy to także siebie samego)
- niszczyć rzeczy wspólnych i własności innych osób
- wykorzystywać jakichkolwiek sposobów wyrażania złości, których nie akceptujemy
„JEŻELI CHCEMY COŚ ZMIENIĆ W NASZYM DZIECKU,
NALEŻY SIĘ TEMU DOBRZE PRZYJRZEĆ
I ZASTANOWIĆ CZY TO NIE COŚ,
CO WARTO ZMIENIĆ W NAS SAMYCH”
Carl Jung
